Wijnand Mijnhardt woont met zijn partner in een van de oudste huizen van Culemborg, een rijksmonument aan Slotstraat 12. Het pand heeft een oppervlakte van circa 500 vierkante meter en bestaat uit vier bouwblokken waarvan de oudste uit 1477. Drie jaar geleden startte Mijnhardt met de verduurzaming van zijn huis. Hij vertelt over de uitdagingen, frustraties en creatieve oplossingen die daarbij komen kijken.
‘Wij hebben dit huis gekocht in 1997, dus wonen we al ruim 25 jaar in een rijksmonument. Tot volle tevredenheid. We willen hier graag blijven wonen en zijn altijd bezig met het huis: wat kunnen we verbeteren, hoe kunnen we dat aanpakken en welke renovaties zijn nodig?’ vertelt Mijnhardt. Als bewoner van een monument heb je een instandhoudingsplicht, om te zorgen dat de monumentale waarde gewaarborgd blijft.
“Bij een groot huis als het onze lopen de begrote kosten op tot een half miljoen.”
Een enthousiaste monumentenbezitter met één frustratie
Het verduurzamen van zijn huis was voor Mijnhardt de volgende stap. Drie jaar geleden begon de zoektocht naar energiebesparende maatregelen. Voornamelijk uit klimaatoverwegingen. Ik ben echt een enthousiaste monumentenbezitter, maar deze zoektocht was lang en frustrerend’, aldus Mijnhardt, ‘Op lokaal niveau zijn er grote verschillen in de regelgeving waar je mee te maken krijgt als eigenaar van een rijksmonument. Ook hangt het af van de kennis en kunde van de ambtenaar in kwestie. Daarnaast wordt er mijns inziens veel te weinig gekeken naar de kosten en de baten van verduurzaming van een rijksmonument. Bij een groot huis als het onze lopen de begrote kosten op tot een half miljoen, een bedrag dat nooit meer terugverdiend kan worden.’
Een rapportage die Mijnhardt had op laten stellen om zijn pand energiezuiniger te maken bood helaas geen passende oplossing voor hem: ‘Er werd geadviseerd om de marmeren vloer en het parket à 160 vierkante meter te vervangen voor een nieuwe vloer met verwarming. Het dubbele zadeldak zou verhoogd moeten worden om het goed te kunnen isoleren en alle vensters moesten vervangen worden door dure ramen, die bovendien de schuiframen onhanteerbaar zwaar zouden maken.’ Ook Wouter en Carolien, die eerder werden geïnterviewd door de Erfgoedstem en in een monumentaal pand wonen in Utrecht, erkennen het spanningsveld tussen duurzaamheid en een rijksmonument. Creativiteit biedt vaak een oplossing. Zo ook bij Mijnhardt.
“We zijn van 7000m3 gas naar 1200m3 gegaan en met slechts een toename van 3000 tot 4000 kWh.”
Meten is weten
‘Ik heb door schade en schande én in overleg met collega’s uit het restauratievak een ander uitgangspunt gekozen: er wordt hier al 500 jaar gewoond en ook een oud huis is goed te verwarmen. Ook vond ik het belangrijk dat het monument niet veranderd werd aan de binnenkant. Monumentenzorg is naar mijn mening eenzijdig gefixeerd op de instandhouding van de buitenkant en maakt daaraan het behoud van de monumentale binnenkant ondergeschikt. Ik ben gaan meten. In elke ruimte heb ik bepaald wat de natuurlijke temperatuur en de vochtigheidsgraad is op verschillende momenten in het jaar. Die data waren het vertrekpunt. Toen heb ik gekeken wat onze warmtebehoefte per ruimte was, waarbij we de ruimtes verwarmen wanneer we er zijn en zo lang we er zijn. En we stoken in ieder geval niet in de hal en de gangen. We hebben nu een mix van cv’s, airco’s en infraroodpanelen om het huis te verwarmen en te koelen en dat bevalt uitstekend.’
Mijnhardt vertelt dat hij nog nooit zoveel gerekend heeft in zijn leven, maar is ook trots op het resultaat: ‘We zijn van 7000m3 gas naar 1200m3 gegaan en met slechts een toename van 3000 tot 4000 kWh.’
Zonnepanelen en beschermd stadsgezicht
‘Het sluitstuk voor de energiebesparing van ons huis zouden zonnepanelen op het dak zijn. Zichtbare zonnepanelen zijn helaas nog niet toegestaan in verband met het beschermde stadsgezicht,’ aldus Mijnhardt. Een beetje hoop is er wel. Een op de vijf gemeenten is namelijk van plan om de regels voor zonnepanelen binnen beschermde stads- en dorpsgezichten te versoepelen volgens een onderzoek van Pointer KRO-NCRV. Een van die gemeenten is Culemborg, waar het huis van Mijnhardt staat. Op 5 december 2022 verscheen er een nieuwsbericht op de website van de gemeente Culemborg: in een groot deel van het niet-monumentale centrum is het vanaf nu toegestaan om zichtbare zonnepanelen te plaatsen. Helaas ligt zijn huis in de monumentrijke binnenstad, daarover heeft de raad het besluit uitgesteld. Mijnhardt’s conclusie: ‘vooralsnog blijft de individuele monumentbezitter betalen voor de instandhouding van het stadsgezicht’
Bron: gepubliceerd op 22 juni 2023 op Efrgoedstem.nl
Datum plaatsing: 27-7-23